De kracht van goed evalueren
Al jaren geef ik individuele coaching en groepstrainingen. Ik wil altijd weten wat de deelnemer er (direct) achteraf van vindt en van meeneemt. Daarvoor gebruik ik o.a. evaluatieformulieren. Maar of ik de juiste evaluatievragen stel, vraag ik me wel eens af…
We doen dagelijks ontzettend veel dingen, waarbij we vaak direct terugkoppeling krijgen over het resultaat. Bijvoorbeeld koken (te gaar, te kort of juist precies goed) of een serie kijken (interessant of totaal niet boeiend). Er zijn echter ook veel (werk)situaties, waar het resultaat niet direct teruggekoppeld wordt aan degene die de gebruiker / deelnemer is. Ik beperk me hier tot de richting personeel & organisatie / human resource management, nog specifieker: de combinatie mensen en ontwikkelen. In het vakgebied leren en ontwikkelen beogen we een lange(re) termijn resultaat. Denk aan een training geven, een workshop houden, een individueel traject aangaan. Dat brengt me bij de volgende vragen: Waarom is een goede evaluatie belangrijk? Welke vormen van evalueren zijn er? Wat is een goed evaluatiemodel? Na het lezen van mijn blog ontvang je overigens geen evaluatieformulier, hoewel ik benieuwd ben naar je reactie 😉
Waarom is een sterke evaluatie belangrijk?
Door bewuste keuzes te maken in wat je wilt evalueren, draag je bij aan een effectiever leer- en ontwikkelklimaat. Er gaat veel geld, tijd en energie naar ontwikkeling op persoonlijk en professioneel vlak, het is belangrijk om te weten of deze bronnen het gewenste effect hebben.
Wil je constant een hoge toegevoegde waarde blijven leveren, is het noodzakelijk te toetsen hoe de interventie overkomt en wat het effect is. Dat begint al met duidelijk hebben wat je wilt evalueren, naar aanleiding van de doelstelling(en) van de training of het individuele traject. Want daar baseer je mede de evaluatievragen op. In het vakgebied leren en ontwikkelen beoog je (ook) een lange(re) termijn effect. Evalueren moet je daarom op verschillende momenten doen.
Welke vormen van evalueren zijn er?
Er zijn verschillende soorten, zowel procesevaluaties als effectevaluaties. Bij procesevaluatie gaat het er om te evalueren of alle activiteiten op de juiste wijze en naar tevredenheid zijn uitgevoerd. Bij effectevaluaties staat het effect van de inspanningen centraal: in welke mate heeft de training of het traject de gewenste uitkomst?
Er zijn verschillende methoden van evalueren, waaronder enquête, open interview en observatie. Vaak wordt een combinatie van soorten en methoden gebruikt, om verschillende aspecten te evalueren.
Mijn rondje langs de velden van HR- en L&D managers, levert op dat er weinig aandacht is geschonken aan welke evaluatievormen en -vragen het meest effectief zijn. Het is vaak al heel wat dat er een evaluatieformulier gebruikt wordt en dat er een aardige respons op komt. De wens om het evalueren naar een effectiever niveau te trekken, is echter alom aanwezig.
Wat is een goed evaluatiemodel?
Uit kwalitatieve studies blijkt dat in het vakgebied leren en ontwikkelen, het evaluatiemodel van Kirkpatrick het meest gebruikt wordt. Kirkpatrick gaat uit van 4 niveaus van evalueren:
- Reactie (tevredenheid): hoe tevreden is een deelnemer met het traject of de training?
- Geleerd (verworven kennis): wat heb je er van geleerd?
- Gedrag (overdracht): wat laat je er van zien in jouw gedrag?
- Resultaat (impact): is er een prestatieverbetering zichtbaar?
De niveaus 1 en 2 laten zich direct na afloop meten, de niveaus 3 en 4 zijn pas na enige tijd (richtlijn: 10 weken) meetbaar.
Er zijn een aantal modellen die afgeleid zijn of doorgegaan zijn op het model van Kirkpatrick, zoals Kaufman’s 5 niveaus van evalueren. Daarnaast zijn er nog andere modellen die gebruikt worden, zoals de Reflectiecyclus van Korthagen, waarbij je doorlopend evalueert.
De kracht van goed evalueren? Die zit ‘m in weten wat je wilt bereiken met je interventies en relevant blijven voor de deelnemer. Door te letten op vorm, methode en tijdstip van evalueren, weet je of je dit effect bereikt hebt én kun je bijsturen waar nodig. Evalueren is noodzakelijk: het levert interessante informatie op en deelnemers zijn persoonlijk in hun complimenten. Dát alleen al zijn redenen om -vorm, methode en tijdstip daargelaten- te evalueren!
Bronnen
https://www.loketgezondleven.nl/school/evalueren/soorten-evaluaties-en-methoden
https://www.kirkpatrickpartners.com/Our-Philosophy/The-Kirkpatrick-Model
http://www.wikisailor.com/kaufman-s-vijf-niveaus-van-evaluatie.html
